TEMAT:

Najbardziej charakterystycznym dla Śląska elementem krajobrazu są wieże wyciągowe szybów górniczych. Co prawda szyby górnictwa rud występowały kiedyś w Bytomiu w o wiele większej ilości, jednak ich mnogość, mała głębokość i częsty brak towarzyszącej im infrastruktury powodują zatarcie pamięci o ich lokalizacji.
Natomiast istniejące w Bytomiu szyby górnictwa węglowego to prawie zawsze były porządne „dziury”, o paręsetmetrowej głębokości, z wieloma budynkami towarzyszącymi zakładowi. Dodatkowo – większość z tych zasypanych nietrudno znaleźć nawet dziś, gdyż współczesna technologia ich likwidacji wymaga zabezpieczenia otworu po zasypaniu betonową płytą. Dzięki temu na zdjęciu satelitarnym bez problemu możemy dokładnie zlokalizować miejsce po zasypanych szybach, np. należących do kopalni Miechowice: Północnym, M I i M II.

Przejrzałem dostępne mi mapy górnicze z lat: 1860, 1880, 1901-03, 1911-12, 1930 i tzw. Messtischblatty z lat 1907, 1914, 1934 i 1943. Korzystałem też z „Atlasu geograficznego Bytomia” Krawczyka i Nadolskiego. Nie mam niestety dostępu do powojennych polskich map górniczych, więc nie miałem możliwości przejrzenia polskich nazw szybów.

Znalazłem ok. 50 szybów. Postaram się wymienić je, przypisując w miarę możliwości do kopalni, do której należały, i podając nazwy (chronologicznie). Nazwy polskie w nawiasie to nazwy tłumaczone dla szybów, które nie funkcjonowały już po 1945 r.

Szyby kopalń Miechowice i Bobrek opracowałem dokładnie na podstawie monografii tych kopalń. Szyby kop. Szombierki też są wg mnie kompletne. Pozostałe – sądzę, że ich spis zawierać będzie kilka błędów, zwłaszcza ilość szybów kopalni Łagiewniki jest zastanawiająca.

Kopalnia Miechowice
1) Jelka/ M I (zlikwidowany),
2) Winckler/ M II (zlikwidowany),
3) West/ Zachodni (zlikwidowany, zostawiona rura na części głębokości szybu),
4) Pieler/ SĂźd/ (Południowy) (niezlikwidowany),
5) Miechowitzer/ Nord/ Północny (zlikwidowany),
- Ignacy – szyb poza granicą Bytomia,
- Tiele – na mapach z okresu 1901-03 i 1911-12 trzeci szyb zlokalizowany na terenie zakładu głównego. Nie słyszałem nigdy o planach głębienia w tym miejscu trzeciego szybu, być może wynikało to z powtórzonego później błędu kartograficznego.

Kopalnia Bobrek
6) Gräfin Johanna/ Józef (czynny),
7) Graf Hans Ulrich/ Bolesław (czynny),
Zbigniew (czynny),
9) Johanna (jako szyb rudny)/ Anton Mies/ Antoni (zlikwidowany),
10) Berve/ Barbara (zlikwidowany),
11) Stephan/ Stanisław (zlikwidowany),
12) Fundschacht Bergfreiheit/ (Zachodni) (zlikwidowany),
13) Jan (czynny).

Kopalnia Powstańców Śląskich
14) GlĂźckauf/ Kopernik (czynny),
15) Wetter II (jeszcze jako szyb kop. Radzionkau)/ Skipowy (zlikwidowany),
16) Zachodni (zlikwidowany),
- Wentylacyjno-podsadzkowy – poza granicami miasta (za Muzeum Chleba w Radzionkowie).

Kopalnia Centrum
17) Schacht I/ Gärtner/ Rejtan (czynny),
18) Schacht II/ Drescher/ Skarga (czynny),
19) VĂźllers (wcześniej rudny)/ Staszic (czynny),
20) Budryk (czynny),
21) Wetter/ Wodny (?),
22) Witczak (czynny),
23) Wetter/ Piekary (?).

Kopalnia Szombierki
24) Kaiser Wilhelm/ Krystyna,
25) Kaiser Friedrich/ Teresa,
26) Hohenzollern/ Ewa,
27) Wentylacyjny,
28) Gemander/ Janina,
29) Julita,
30) Georg,
31) Sommer/ Jadwiga.

Kopalnia Łagiewniki
32) Maschinen/ Grundmann,
33) Wetter I,
34) Schwerin,
35) Fundschacht,
36) Wetter II,
37) Wetter III,
38) Redensblick I/ Rycerski I,
39) Redensblick II/ Rycerski II,
40) Hubertus I,
41) Hubertus II,
42) Carnallsfreude/ Karol Miarka I,
43) Karol Miarka II.

Kopalnia Rozbark
44) Prittwitz/ Stalmach,
45) Mauve/ Bończyk,
46) Wetter,
47) RĂśmhild/ Lompa,
48) Barbara/ Barbara I (czynny),
49) Barbara II.


Płytkie szyby w okolicy Rudzkiej Kuźnicy, sądzę, że pozostałość po pierwszych próbach górnictwa węglowego
50) Guido,
51) Lucas,
52) Marie
53) Carl,
54) Fundschacht.

Płytkie szyby w okolicy Młyna Szombierskiego
55) Fundschacht Schomberg,
56) Duckel nr XII,
57) Schacht nr I.

Proszę o uwagi.

Nie pamiętam aby były dwa szyby Karola Miarki.
Gdzie był szyb Wetter z Rozbarku? Wszystkie szyby poza Barbara I sa zlikwidowane.
Szyb Piekary kop.centrum jest zlikwidowany.

Dałoby sie wrzucic jakies mapki z zaznaczonymi wszystkimi szybami?

A jak wyglada sprawa szybu Bolko przy Kruszcowej to tez szyb Kopalni Centrum ??

Marcin napisał:

A jak wyglada sprawa szybu Bolko przy Kruszcowej to tez szyb Kopalni Centrum ??

To nie jest szyb kopalni węgla lecz kopalni rud. Dawniej podlegał pod "Orła Białego" a obecnie jest jedną z pompowni Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń,
Pozdr.
Mariusz

1872- włączenie szybu porudnego Staszic do kopalni węgla, przystąpienie do głębienia szybów Rejtan i Staszic
1878- udostępnienie szybem Rejtan poz. 231 m
1890- zgłębienie szybu Rejtan do poz. 231 m.
1894- pogłębienie szybów Skarga i Rejtan do poz. 372 m.
1897-1899- pogłębienie szybu Staszic do poz. 372 m.
1904-1906- pogłębienie szybu Staszic do głębokości 541 m.
1908-1910- pogłębienie szybu Staszic do poziomu 774 m.
1910-1914- pogłębienie szybu Rejtan z poz. 372 m do poz. 774 m.
1932-1934- pogłębienie szybu Skarga do poz. 585 m.
1937- zgłębienie szybu Piekary do głębokości 475 m.
1959- przedłużenie szybu Piekary do poz. 585 m.
1961-1965- głębienie szybu Witczak do poz. 774 m.
1963-1967- głębienie szybu Budryk do poz. 930 m.

krótka historia szybów kopalni Centrum do 1998 roku

Władysław Dąbrowski "Kopalnia Węgla Kamiennego Centrum - Szombierki 1878-1998"

Senda napisał:

Marcin napisał:

A jak wyglada sprawa szybu Bolko przy Kruszcowej to tez szyb Kopalni Centrum ??

To nie jest szyb kopalni węgla lecz kopalni rud. Dawniej podlegał pod "Orła Białego" a obecnie jest jedną z pompowni Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń,
Pozdr.
Mariusz

Dzieki za wyjasnienie Dlatego zapewne ulice nazwano Kruszcowa. A swoja droga ciekawe jak nazywala sie za Wilusia??

agpboo napisał:

Nie pamiętam aby były dwa szyby Karola Miarki.
Gdzie był szyb Wetter z Rozbarku? Wszystkie szyby poza Barbara I sa zlikwidowane.
Szyb Piekary kop.centrum jest zlikwidowany.

Dałoby sie wrzucic jakies mapki z zaznaczonymi wszystkimi szybami?

Dwa szyby Karola Miarki odczytałem z "Atlasu geograficznego Bytomia". Podobnie szyb Wentylacyjny na terenie kop. Szombierki - nie widziałem ich na żadnej innej mapie.

Szyb Wetter Rozbarku był ok. 150 m na południe od dzisiejszego stadionu GKS Rozbark.

Co do umieszczenia tego na mapie - hmm, myślałem o tym, ale roboty by to kosztowało kupę.
Natomiast część tych map można pooglądać tu: www.muzeum.miechowice.net/linki.php w części "Mapy Miechowic i Bytomia".

Marcin napisał:

Dlatego zapewne ulice nazwano Kruszcowa. A swoja droga ciekawe jak nazywala sie za Wilusia??

Do 1927 r., kiedy to włączono Rozbark do Bytomia, Feld Strasse, a potem FiedlersglĂźck Strasse, bo szyb nazywał się FiedlersglĂźck Schacht i był szybem kopalni FiedlersglĂźck Grube. Ustąpiła swojej "polności" znajdującej się w Bytomiu dzisiejszej ul. Żołnierza Polskiego.

To może na początek kopalnia Rozbark na podkładzie z 1930 r. - "FlĂśzkarte des Oberschlesischen Steinkohlenbeckens" arkusze 15 Scharley i 23 Beuthen (ze zbiorów Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu).

Kopalnia Centrum na podkładzie z 1930 r. - "FlĂśzkarte des Oberschlesischen Steinkohlenbeckens" arkusze 15 Scharley, 22 Karf i 23 Beuthen (ze zbiorów Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu).

Jeżeli chodzi o szyb Wetter z Rozbarku to opierając sie na mapie która jest powyżej to musze się nie zgodzić z majerankiem.wg mapy szyb jest przed hałdami na kórych wybudowano dzisiejszy stadion.Ja bym obstawiał okolice basenu a dokładniej tej wieży wysypowej na wagony która stała za basenem.Ale to tylko moje domysły.

Jakieś 3 lata temu, bytomskie szyby węglowe i rudne próbowałem nanieść na podkład z Google Maps.
Tutaj są efekty:
www.bytom.webd.pl/kopalnie/
Pewnie pełno błędów i trochę braków (nawet nie pamiętam gdzie skończyłem ).
Ĺšródła: te same mapy co u Majeranka, atlas + jakieś książki.

Pancho świetna robota, dziękuję

pancho, szyb Bolko nie należał do KWK Centrum ale do Orła Białego. Natomiast w twojej mapce jest informacja o KWK Centrum.

E, to widzę że pancho mnie wyprzedził i włożył w dodatku w to o wiele więcej pracy niż ja.

Nie miałem w ogóle informacji o polskich nazwach szybów kop. Łagiewniki ani o szybach powojennych - u niego wszystko jest. Widzę też kilka braków, np. nie ma szybu Zachodniego kop. Powstańców Śl. (a inne są) i jest jakiś "Blind Schacht" przy Strzelców Bytomskich. Nie jestem fachowcem, ale określeniem "ślepy szyb" określa się szyby, które nie są drążone do powierzchni, tylko łączą poziomy pod ziemią.

Szyby Hubertus kop. Łagiewniki opisujesz na podstawie mapy z 1938 r. - jaka to mapa?

Dziękuje za cenne uwagi. Uwzględnie je przy aktualizacjach.

@majeranek
Ta mapa, a właściwie fragment planu geodezyjnego, znajduje się broszurce "Bytomskie huty żelaza i cynku"

eksploratorzy.com.pl/viewtopic.php?f=21&t=4049

ciekawa strona

ps. maps.google.com/maps/ms?ie=UTF&m ... 11b6da3444