-
byTOMEK
-
-
Gość
-
|
Dwanaście mgnień Śląska
Przez dziesięciolecia funkcjonował w kraju mit Śląska, jako polskiej Katangi, w której najlepiej się zarabiało i żyło. Po 1989 r. ten obraz zamalowany został na czarno – pojawił się mit ziemi z piekła rodem, na której nie da się żyć i pracować. W tych opowieściach prawda mieszała się z fałszem. A jaka jest dzisiaj?
Współczesny Śląsk, a ściślej przemysłowy Górny Śląsk, mitologią już się nie karmi, ale szuka w postindustrialnej rzeczywistości swojej drogi. W wymiarze regionu i w sferze indywidualnej.
Bobrek, podupadła dzielnica Bytomia, obciążony jest do dzisiaj najgorszym balastem, jaki tylko mógł pozostawić po sobie wielki przemysł. Przez ponad wiek degradował tu ludzi i ziemię, ale kolejne pokolenia świata po za nim nie widziały.
Kominy
Ostatnio dzieciom z Bobrka uczestniczącym w zajęciach „Świetlica Sztuki” w Centrum Sztuki Współczesnej Kronika, polecono namalowanie swojego otoczenia, świata w jakim żyją. Fedruje tu jeszcze kopalnia Bobrek - Centrum, ostatnia z jedenastu, z których dumny był niegdyś Bytom - miasto węgla i stali; w krajobrazie dzielnicy nie ma już wielkiej huty.
Wszyscy kiedyś przerabialiśmy takie zadania na zajęciach szkolnych i pozalekcyjnych. Ale świat w oczach dzieci z Bobrka pozytywnie zaskoczył. Na rysunkach nie było – po raz pierwszy! – górników i kopalnianych szybów; nie znalazł się na nich hutnik, w świecie dzieci nie było miejsca dla dymiących kominów i lejącej się stali. Pojawili się lekarze i piloci. W krajobrazie znalazły się hipermarkety, dźwigi nad autostradowymi węzłami i startujące samoloty. Dzieci są świetnymi obserwatorami życia społecznego. Dostrzegły więc inny Śląsk i swoją przyszłość. Śląsk przestał najmłodszym kojarzyć się z górnictwem, choć z domowych okien widzą nadal kopalniane szyby.
Napęd
Oczywiście, kopalnie i huty nie znikły jeszcze ze śląskiego krajobrazu, zresztą nie ma po temu powodów, jeżeli tylko potrafią się obronić na rynku. W górnictwie pracuje jeszcze 115 tys. osób, w hutnictwie ok. 20 tys. (tylko tyle na 1,7 mln zatrudnionych). Śląsk nie idzie już rytmem wyznaczanym przez kopalnie i huty. Dzisiaj siłą napędową jest przemysł motoryzacyjny, spożywczy, przetwórstwa szkła i informatyczny. To dzięki nim Śląsk daje 15 proc. krajowego PKB (drugie miejsce po woj. mazowieckim) i najwięcej, 18 proc., krajowej produkcji sprzedanej przemysłu.
Zupełnie nowe perspektywy dla regionu wyznaczy węzeł drogowy Sośnica, gdzie przecinają się dwie transeuropejskie autostrady A1 i A4 oraz droga krajowa nr 44 – to największy węzeł w naszej części Europy. Podobne infrastruktury na Zachodzie przyciągnęły w swoje sąsiedztwo dziesiątki tysięcy firm i obrosły olbrzymimi centrami logistycznymi. Tak samo będzie pod Gliwicami. Jeżeli udałoby się jeszcze tchnąć życie w terminal w Sławkowie (wschodnia część województwa), z którego szerokim torem można przewieźć towary z Europy na Daleki Wschód (i odwrotnie) o przynajmniej dwa tygodnie szybciej niż drogą morską, to Śląsk stanie się jednym z głównych centrów transportowo – logistycznych w Europie.
Twarz
Dwadzieścia lat temu, na progu przemian ustrojowych i gospodarczych na Śląsku był najniższy w kraju odsetek osób z wyższym wykształceniem – 5, 8 proc. na tysiąc mieszkańców; aż 70 proc. osób posiadało wtedy wykształcenie podstawowe i zawodowe. W 10 wyższych uczelniach kształciło się wówczas trochę ponad 30 tys. studentów. Dzisiaj w blisko 50 państwowych i prywatnych uczelniach studiuje prawie 250 tys. osób (11 proc. studentów w kraju). W tym czasie podwoiła się liczba osób z wykształceniem wyższym – Śląsk dobił już do średniej krajowej.
Nie ma co ukrywać, a warto przypomnieć: Śląsk przez lata był pustynią kulturalną, bo ludzie mieli tu – taka była filozofia władz – pracować, a nie zawracać sobie głów innymi sprawami. Rozrywkę mieli w telewizji i na zakładowych piknikach. Poza oświatą, to kultura jest właśnie tą dziedziną, która odbiła się na Śląsku od dna i poszybowała wysoko. Dość powiedzieć, że Festiwal Sztuki Tanecznej w Bytomiu ma już wymiar światowy. Śląska Jesień Gitarowa w Tychach uznawana jest za wiodący festiwal w Europie. Rybnicka Jesień Kabaretowa przyciąga publiczność z całego kraju. Można przywołać jeszcze dziesiątki innych pięknych inicjatyw – z ratowaniem przemysłowego dziedzictwa włącznie - ale to wciąż za mało, aby mieć nadzieję, że to Katowice – w konkurencji z Warszawą, Wrocławiem, czy Poznaniem – zostaną Europejską Stolicą Kultury. Strasznie dużo w tej przestrzeni ma Śląsk do nadrobienia.
Dzieci z Bobrka świetnie dostrzegły zmiany dokonujące się wokół nich. Wiele w tym zasługi pasjonatów, lokalnych patriotów, którzy z powodzeniem zmywają pył z czarnego oblicza Śląska. Jaka jest ta nowa twarz? Pokazuje to w kilkunastu portretach Marcin Grabowiecki. Popatrzmy na tych, którym na Śląsku chce się żyć i pracować.
http://www.polityka.pl/_resource/res/path/bb/33/bb33a1b6-3cf9-4671-8357-c16aed313502_665x665
Przemysław Łukasik, Medusa Group, Bytom
Współwłaściciel pracowni architektonicznej Medusa Group, znanej z odważnych projektów rewitalizacji obiektów poprzemysłowych (adaptacji dawnego gliwickiego spichlerza i bytomskiej lampiarni na lofty).
http://www.polityka.pl/_resource/res/path/75/4f/754f9560-d9ef-449e-88f5-4d75e8d85581_665x665
Małgorzata Węglorz, Centrum Sztuki Współczesnej Kronika, Bytom
Prowadzi pierwszą na Śląsku księgarnię o profilu artystycznym. Z wydawnictwami humanistycznymi oraz społeczno-politycznymi, książkami dla dzieci i płytami.
http://www.polityka.pl/_resource/res/path/fc/ee/fceeed33-ecda-444a-9ed8-ff2a1509a625_665x665
Magdalena Eksner, DADA Warsztat Dziecięcej Twórczości, Gliwice
Współprowadzi świetlicę dla dzieci, w której nauka twórczego myślenia jest równie ważna co umiejętność czytania i pisania. Organizują cykliczne warsztaty: plastyczne i kulinarne.
http://www.polityka.pl/_resource/res/path/02/9f/029f9b67-404b-4bea-9cf5-6f2a06599af1_665x665
Marcin Doś, Będzin Beat, Będzin
Animator życia kulturalnego na Śląsku i Zagłębiu pozuje do zdjęcia pod mostem w Bytomiu. Propagator turbogolfa i wycieczek po terenach industrialnych. Redaktor subiektywnego przewodnika po Śląsku "Indunature".
http://www.polityka.pl/_resource/res/path/6e/75/6e7574b9-45e0-477a-bd29-bfdc2683d114_665x665
Tomasz Godziek, Armada Development
Szyb Krystyna to jeden z najbardziej charakterystycznych symboli Bytomia. Armada planuje umiejscowić tu wielofunkcyjne centrum kulturalno-usługowe mieszczące hotel, sale konferencyjne oraz centrum sportowe.
http://www.polityka.pl/_resource/res/path/0d/ee/0deef5d7-5ceb-4eb2-a63e-c4bb4d5abf5c_665x665
Dariusz Walerjański, Zabytkowa KWK "Guido", Zabrze
Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego "Guido" jest znakomitym przykładem na to, jak tchnąć życie w martwe miejsce. Pod ziemią odbywają się koncerty, spektakle oraz wystawy z cyklu "Na poziomie".
http://www.polityka.pl/_resource/res/path/ce/85/ce857ea8-2d25-4830-a8c6-b209a9fa8adf_665x665
Katarzyna Waletko, Centrum Sztuki Filmowej, Katowice
Pracuje w nowym CSF, które łączy w sobie funkcje edukacyjne, naukowe i produkcyjne. CSF gromadzi i odnawia cenne zbiory filmowe, organizuje przeglądy, festiwale i warsztaty.
http://www.polityka.pl/_resource/res/path/48/5e/485e4452-bde1-4f61-b0a6-4ba6a605a91a_665x665
Lidia Śliwka, Kopalnia Sztuki, Zabrze
Stowarzyszenie Kopalnia Sztuki opiekuje się kompleksem budynków dawnej Markowni Kopalni Ludwik oraz Szybu Maciej w Zabrzu. Organizuje tam spektakle teatralne, festiwale muzyczne i warsztaty malarskie.
http://www.polityka.pl/_resource/res/path/fd/86/fd861790-224b-4b64-adf2-ec5142b0531b_665x665
Łukasz Kasprzyk, Fabryka Drutu, Gliwice
Odpowiada za program artystyczny poprzemysłowej przestrzeni w "Fabryce Drutu". Zwieńczeniem jego wysiłków jest odbywający się co roku dwudniowy festiwal "Halo!gen", prezentujący młodą sztukę, kino, muzykę.
http://www.polityka.pl/_resource/res/path/5a/e4/5ae4fdb3-0eb7-4cbb-b34f-e648266e3b9e_665x665
Karolina Jakoweńko, Fundacja Brama Cukermana, Będzin
Jest jest prezesem Fundacji , której członkowie ocalili polichromie w dawnym żydowskim Domu Modlitwy w Będzinie. Organizują też wycieczki po mieście śladami żydowskiego dziedzictwa.
http://www.polityka.pl/_resource/res/path/dd/fd/ddfdb5d5-6348-4d6a-a490-49359818e7f6_665x665
Krzysztof Roman, Elektociepłownia Szombierki, Bytom
Planuje przekształcenie nieczynnej elektrociepłowni w dynamiczne centrum kulturalne i pasaż handlowy. W unikatowym w skali Europy obiekcie już odbywają się spektakle festiwalowe.
http://www.polityka.pl/_resource/res/path/26/ae/26aea57b-2ae1-47bc-ac4a-75f60f87af3c_665x665
Agata Tecl, Centrum Sztuki Współczesnej Kronika, Bytom
Jednym z projektów Agaty jest "Świetlica Sztuki" z warsztatami aktywności twórczej (rozwijającymi dziecięcą wrażliwość) oraz wycieczkami do instytucji kulturalnych i nieznanych zakamarków.
www.polityka.pl/spoleczenstwo/artykuly/1...e-mgnien-slaska.read
Na 12 twarzy, 5 jest związana z Bytomiem. Gdyby do tego jeszcze doliczyć Dosia, który bardzo ściśle współpracuje z Kroniką, to byłoby 6. Dobrze że mamy takich ludzi, którym chce się zmieniać naszą rzeczywistość.
|