TEMAT: Stare zdjęcia i pocztówki Bytomia w domenie public

Na wycieczce po Knajfeldzie ( bytomski.pl/93-miasto/19609-mlodzi-spole...y-zmieniaja-knajfeld ) poznaliśmy Damiana Gaidzika, który zaproponował całkowicie darmowe udostępnienie nam (tzw „My” to > www.architekturabytomia.org/ ) kolekcji swoich pocztówek przedstawiających przedwojenny Bytom. Nie była to zresztą pierwsza taka propozycja (wcześniej m.in. dostaliśmy materiały od dra Michała Młynarkiego.)

Z Damianem Gaidzikiem doszliśmy do przekonania, że nie powinniśmy trzymać tych materiałów tylko na „własne” potrzeby, ale w jak najlepszej jakości udostępnić wszystkim chętnym i zainteresowanym. Stworzyć bibliotekę fotografii i pocztówek będących świadectwem historii i kultury miasta. Bibliotekę całkowicie wolną od opłat i ograniczeń. W końcu posłuży ona naszemu miastu - promocji Bytomia, badaniu jego historii, a może także przy pracach konserwatorskich przy naszych zabytkach.

Na bytomskim jest już wątek poświęcony starym zdjęciom Bytomia: bytomski.pl/forum-bytomia/historia-miast.../36450-stare-zdjecia , jest także wielka kolekcja fotografii na portalu fotopolska - różnica polega jednak na tym, że chcieliśmy zaprezentować zdjęcia (pocztówki) zeskanowane w dużej rozdzielczości (600-2400 dpi) tak by było możliwe dopatrzenie się wielu cennych dla historii detali.

Do kolekcji ponad 160 pocztówek Damiana dołączę kilkanaście własnych oraz zdjęcia pozyskane z innych źródeł. Mam nadzieje, że dołączą się tez inni użytkownicy bytomskiego – choćby z jedną pocztówką/zdjęciem (ta jedna może być akurat największym rarytasem!) Serdecznie zapraszam do rozbudowywania naszej wspólnej biblioteki. Wszystko za darmo – miło byłoby oczywiście podać źródło kolekcji – ale nie zostawiamy żadnego podpisu/loga na skanach.

Postaram się wrzucać na bytomski (oryginał zdjęcia na razie umieściłem u mnie, ale w przyszłości wszystko będzie na bytomskim i jakoś uporządkowane) co najmniej po jednym zdjęciu na dzień i w niektórych przypadkach dać krótki komentarz.

* * *

Zaczynam od pocztówek fotograficznych. Nie były one drukowane, lecz były to zwykłe zdjęcia (zwykle robione były metodą stykową z dużego negatywu, tzn. bez powiększalnika) na papierze zaopatrzonym na odwrocie w odpowiednie rubryki na adres i znaczek pocztowy.

Beuthen O./S. Poststr. [z kolekcji Damiana Gaidzika] - Bytom, ul. Pocztowa (wcześniej i później była to i jest ul. Piekarską, nazwę zmieniono w czasach faszystowskich). Pocztówka jest bez obiegu, ale „/41” wskazuje, że została wydana w 1941 roku. Zdjęcie prawdopodobnie jest jednak nieco starsze – budynku sądowego nie szpecił wtedy jeszcze faszystowski orzeł (zob. > fotopolska.eu/141649,foto.html?o=u15490 ).

Na przykładzie tej pocztówki pokaże jak wiele detali i informacji ona zawiera. Tak wygląda ona w skali 1:1 (zakładam, że macie monitory 96 dpi – jest ona w takiej rozdzielczości)



a tak fragment zeskanowany z „przyzwoitą" rozdzielczością 300 dpi:



gdyby powiększyć fragment poprzedniego skanu (96 dpi) wyglądałby on tak:



widać różnicę ale nie widać numeru tramwaju .
Zeskanujmy więc na 600 dpi:



Widać, że to tramwaj linii „1” a numer wozu to „2”. Porównajmy to z powiększonymi skanami 300 i 96 dpi:





To jeszcze nie wszystko. Zobaczcie inny fragment zeskanowany na 2400 dpi:



i wyostrzmy jeszcze to zdjęcie:



poznajecie płaskorzeźbę, która jest teraz przed Muzeum Górnośląskim?



cały wycinek zdjęcia ma 8,5 mm, a sama płaskorzeźba 1,8 mm

A tak wygląda tramwaj zeskanowany z rozdzielczością 2400 dpi i po wyostrzeniu:



Link do zdjęcia w rozdzielczości 2400 dpi (uwaga zdjęcie ma 12,5 Mb, nie jest wyostrzone):
beuthen.eu/piekarerstrasse/1941.jpg

Panorama Bytomia, widok z szybu kopalni Rozbark [trzy pocztówki z kolekcji Damiana Gaidzika]







W pierwszej chwili myślałem, że wszystkie pocztówki wykonano na podstawie tego samego zdjęcia – tak jednak nie jest. Dwie przedstawiają panoramę Bytomia wczesnym popołudniem, trzecia – rankiem. Zupełnie inaczej pada na nich światło i cień.

Wersja "popołudniowa" była reprodukowana w książce Przemysława Nadolskiego „Bytom na starych pocztówkach”, s. 60; można ją także znaleźć na portalu fotopolska: fotopolska.eu/326111,foto.html?o=b36021 . Te cztery pocztówki (dwie ze zbioru Damian, jedna z książki i jedna z fotopolski) – nieco się różnią, ale z pewnością oparte są na tej samej fotografii. Wszystkie są mniej lub bardziej retuszowane i nieco inaczej skadrowane. Co bardzo ważne – są wykonane różną techniką:


(światłodruk ? - może ktoś mnie skoryguje)


(offset)

Niestety trudno je dokładnie datować. Jedna ze zbioru Damiana nie ma obiegu, druga została wysłana 3 maja 1943 roku; w książce podana jest data „około 1935”.




Wersja "poranna" także zamieszczona jest na fotopolska: fotopolska.eu/147562,foto.html?o=b36021 – prawdopodobnie zdjęcie wykonano około 1931-1932 roku. Jest to pocztówka „fotograficzna” o wspaniałej jakości:



Widać, że kino nazywało się „Capitol” (fragment zdjęcia reprodukowany jest tutaj w lustrzanym odbiciu) w tle widać Szkołę nr 5 i willę Brüninga.



do pobrania:
beuthen.eu/panoramy/panoramav1.jpg (Verlag A. Bröse, Breslau. Nr. 10215; nadana 1943.05.03)
beuthen.eu/panoramy/panoramav2.jpg (brak wydawcy, prawdopodobnie reprint powojenny)
beuthen.eu/panoramy/panoramav3.jpg ((Photographie & Verlag Geyer & Co., Breslau 1 - (Echte Photographie) - czyli prawdziwa fotografia)
(uwaga – duże pliki, 7-12 MB)

Marek Wójcik napisał:

W pierwszej chwili myślałem, że wszystkie pocztówki wykonano na podstawie tego samego zdjęcia – tak jednak nie jest. Dwie przedstawiają panoramę Bytomia wczesnym popołudniem, trzecia – rankiem. Zupełnie inaczej pada na nich światło i cień.

I ja myślałem że wszystkie pocztówki są jednakowe , a jednak nie.

Dzisiaj pocztówka, której bardzo szukałem. Cieszy mnie ona choć … jest ona dowodem, że nie miałem racji. Ale po kolei.

Königliches Landratsamt (Królewski Urząd Ziemski)
Originaldruck Reinicke & Rubin, Magdeburg 1909 (zob. de.wikipedia.org/wiki/Reinicke_%26_Rubin )
Data nadania: 1909.06.03
z kolekcji Damiana Gaidzika




Piękna pocztówka, chyba do tej pory niepublikowana. Przedstawia bytomską landraturę i ciekawostka - walec drogowy (zobacz np. tutaj: wynalazki.slomniki.pl/index.php/o-joomla...7-walec-drogowy.html ). Pocztówka wykonana jest technika światłodruku (Lichdruck) i kolorowana. Dobrze widoczny jest orzeł na budynku.




(po usunięciu kolorów)

Jest to orzeł dolnośląski – tak ja sugerował Marcin 059 ( bytomski.pl/forum-bytomia/historia-miast...bytkow-bytomia#83739 )

Link do pocztówki w pełnej rozdzielczości (6 MB): beuthen.eu/landratsamt/1909.jpg

Z racji tego jaki urzad byl w tym budynku sklanialbym sie raczej do tego ze ten orzel jest raczej cesarski.

Marek Wojcik w temacie Rejestr Zabytków Bytomia napisał: 1. Na budynkach użyteczności publicznej umieszcza się (i umieszczało wtedy) herb państwa....
W herbie Prus linia skrzydeł orła podkreślona jest złotym kolorem, a na piersi widnieje złoty monogram ...

Wrocław, Gimnazjum Nr 15
Budynek powstał około 1892 roku wg projektu Richarda Pluddemanna.

Foto: Patrycja Fornalik

H PB napisał: Z racji tego jaki urzad byl w tym budynku sklanialbym sie raczej do tego ze ten orzel jest raczej cesarski.

Jednak śląski (dolno...) a nie cesarski
Scheibler'sches Wappenbuch, strona 452
data wydawnictwa 1450 - 1580


A to herb Górnego Śląska - Prowincji Pruskiej
znajduje się na budynku ratusza Wilmersdorf w Berlinie


Przepraszam Marka za OT

Tyle ze chyba widac korone.Przegladalem wlasnie zalepki pocztowe roznych bytomskich instytucji majacych w nazwie Königliches i wszedzie jest orzel w koronie lecz bez monogramu cesarza.

H PB napisał: Tyle ze chyba widac korone.Przegladalem wlasnie zalepki pocztowe roznych bytomskich instytucji majacych w nazwie Königliches i wszedzie jest orzel w koronie lecz bez monogramu cesarza.

Do 1918r Śląsk należał do Królestwo Prus (Königreich Preußen) a Gmach Starostwa wzniesiono około 1898 stąd orzeł w koronie. O tym, że jest to orzeł dolnośląski nie świadczy korona tylko krzyż na piersi a cesarski miał monogram i insygnia w łapach

Idea tego wątku jest stworzenie wspólnie – biblioteki zdjęć (pocztówek) przedstawiających dawny Bytom. Mam nadzieję, że przyłączy się do tego jak najwięcej osób. Bartosz – zgłosił chęć pomocy przy skanowaniu – także negatywów i przeźroczy małego i średniego formatu. Więc jeszcze raz zapraszam wszystkich do współtworzenia biblioteki. Skoro tak, to dziś przedstawię, oprócz pocztówki Damiana, także swoją – nie mam ich wiele, ale każde dodatkowe zdjęcie (pocztówka) może być cennym uzupełnieniem.

* * *

Ring (Rynek)
brak wydawcy tylko informacja: 3235/7622 Echte Photographie (prawdziwa fotografia)
Data nadania: 1934.08.25
z kolekcji Marka Wojcika




Ring (Rynek)
brak wydawcy tylko numer: 89905 (druk offsetowy, kolorowany)
Data nadania: 1917.12.17
z kolekcji Damiana Gaidzika




Obie pocztówki wykonano z tego samego zdjęcia, lecz wydano w zupełnie rożnych technikach. Użyte zdjęcie jest znane i popularne. Na portalu fotopolska.eu są aż cztery wersje:
fotopolska.eu/200656,foto.html?o=u15238 (kopia ze ŚBC)
fotopolska.eu/5610,foto.html?o=u15238
fotopolska.eu/14530,foto.html?o=u15238
fotopolska.eu/337343,foto.html?o=u15238 (z Hindenburgiem)
Przy innej okazji udało mi się ustalić, że zdjęcie wykonano między 1912 a 1916 rokiem, ale wykorzystywane było na pocztówkach jeszcze wiele lat później. Obie pocztówki mogą posłużyć do porównania technik wydawniczych. Pocztówka fotograficzna w oryginale jest nieco ciemna (brak świateł) ale łatwo to skorygować już podczas skanowania. Oczywiście ilość detali które można dostrzec na pocztówce fotograficznej jest o wiele większa niż na kolorowanym offsecie:





Na koniec dodam, że każda pocztówka nieco się różni. Np na mojej niestety wyretuszowano (osunięto) fragment wozu przy prawej krawędzi, który jest widoczny na pocztówce z fotopolski ( fotopolska.eu/14530,foto.html?o=u15238 )

pocztówki w pełnej rozdzielczości można pobrać stąd:
beuthen.eu/ring/1912-1916a.jpg
beuthen.eu/ring/1912-1916.jpg

Ale chop wypisz wymaluj ten sam.

Z szacunkiem proszę.
Mówisz o nieboszczyku.

Często ostatnio bywałem w Cafe Amor na Krakowskie, gdzie na ścianach są reprodukcje starych zdjęć i pocztówek (a jeszcze taki wystrój jest „u Michała” czy „Między Wódką a Zakąską”)... no ale nie ma tam reprodukcji ulicy Krakowskiej. W ogóle jest mało zdjęć i pocztówek Krakowskiej. Więc dziś taka mała rewelacja ze zbiorów Damiana:

Krakauerstraße (ulica Krakowska)
data nadania: 1914.10.17
ze zbiorów: Damiana Gaidzika



Dokładnie 99 lat temu zamiast Kawy na Krakowskiej 2 można było dostać: Bettfedern/Pierze (nie muszę tłumaczyć – bo napis dwujęzyczny)!



Smutno tylko jak się patrzy na ten bliższy budynek – dzisiaj to Szymanowskiego 1, zupełna ruina, własność miasta. 99 lat temu ładny sklep spożywczy.



Pocztówka w pełnej rozdzielczości: beuthen.eu/uliczne/krakauerstrasse1914.jpg

Witryna na ostatniej focie coś mi się kojarzy, tyle,że nie pamiętam gdzie? Podobna jest na Krakowskiej, Rycerskiej i Jainty.

Przeciez to jest czesc widokowki przedstawiajacej ul.Krakowska, Marek zamieszcza pocztowke i potem powiekszenia roznych obiektow na niej.

Dzisiaj, razem z „Katolikiem” z 1898 roku zapraszam na zakupy do domu handlowego braci Barasch:



To był największy, a w zasadzie jedyny dom towarowy - czyli budynek, którego wszystkie piętra przeznaczone są na sklepy - w dawnym Bytomiu. Kolejne domy towarowe powstały dopiero po 1945 roku. W roku 1928 budynek zmienił właściciela na amerykańską spółkę z. o. o. F.W. Woolworth ( en.wikipedia.org/wiki/F._W._Woolworth_Company ):



Zanim to się jednak stało, firma braci Barasch wydała taką pocztówkę:



wydawca: Warenhaus Gebr. Barasch, G.m.b.H., Beuthen O.S.
nadana: brak obiegu
z kolekcji: Damiana Gaidzika

Miałem problem z ustaleniem dokładnej daty powstania zdjęcia, które posłużyło do stworzenia tej pocztówki. Wydaje się jednak, że widoczne są na niej rusztowania przy budynku nr 4.



Jak pisałem wcześniej - bytomski.pl/forum-bytomia/historia-miast...warze?start=90#97446 budynek ten został przebudowany w drugiej połowie 1922 roku i zdjęcie, z dużym prawdopodobieństwem, wykonano właśnie w tym czasie.

Prawdopodobnie pocztówka wykonana jest techniką światłodruku (wciąż liczę, że ktoś mądrzejszy mnie skoryguje i napisze coś o technikach druku pocztówek) - i niestety nie da się podejrzeć co jest na wystawie:



jednak jakość druku jest przyzwoita – więc warto pobrać pocztówkę w pełnej rozdzielczości i przyjrzeć się szczegółom: beuthen.eu/boulevard/1922barasch.jpg (rozmiar pliku 7,4 MB)