Tytuł projektu został zaczerpnięty z utworu nagranego w 1942 roku przez Siostrę Rosettę Tharpe. Amerykańska piosenkarka była wykluczona ze społeczeństwa na wielu poziomach: jako osoba czarnoskóra, biseksualna i jako kobieta, w czasach, gdy trudno było być którąkolwiek z nich. Śpiewane przez nią potężnym głosem: „Shout, Sister, Shout!” to coś więcej, niż tylko piosenka. To hymn, który wzywa do działania i stanowi pochwałę otwartego wypowiadania się, nieskrępowanego wyrażania siebie i odważnego przełamywania społecznych barier. Tharpe zachęca do używania kobiecego głosu jako narzędzia zmiany.
Nowa wystawa w Centrum Sztuki Współczesnej Kronika w Bytomiu
W projekcie „Krzycz, Siostro, krzycz!” CSW Kronika podejmuje to wezwanie. Jego głównym elementem jest wystawa sztuki współczesnej potraktowana jako narzędzie edukacyjne, gdzie zestawione zostają doświadczenia kobiet związane z krzywdą dyskryminacji i wykluczenia o różnym podłożu. Wraz z zaproszonymi artystami i artystkami skupiamy się na przedstawicielkach lokalnej społeczności, przypominając życiorysy tych, które odeszły i zapraszając do współpracy te, które są wokół nas. Wspólnie opowiadamy ich herstorie i pracujemy nad budową skutecznych strategii antydyskryminacyjnych.
Punktem wyjścia dla projektu są losy matki i córki, Kathe Cohn i Friederike Marianne Guttman, ostatnich przedwojennych właścicielek reprezentacyjnej kamienicy, gdzie obecnie mieści się CSW Kronika. Kobiety zostały pozbawione prawa do kamienicy na mocy ustaw norymberskich. Na wystawie symbolicznie zwrócimy im dom, odtwarzając fragmenty mieszkalnego wnętrza.
Inspirujemy się również historią urodzonej w 1878 roku w Bytomiu pisarki, pedagożki i emancypantki Else Croner. Zagrożona deportacją do obozu koncentracyjnego, w 1942 roku targnęła się na swoje życie i zmarła w żydowskim szpitalu w Berlinie. Zaproszona do udziału w wystawie Małgorzata Szandała, absolwentka i wykładowczyni katowickiej Akademii Sztuk Pięknych, symbolicznie powtórzy jej podróż z Bytomia do - wciąż istniejącego – berlińskiego szpitala. Maciej Cholewa (również absolwent katowickiej ASP) zaprezentuje z kolei projekt inspirowany losami Bytomianki, która w latach 30. XX wieku sprzeciwiła się narzuconemu obowiązkowi unieważnienia małżeństwa z Żydem. Małżonkowie musieli uciekać do polskiego Radzionkowa, walcząc o przetrwanie na ówczesnej „zielonej granicy”.
Przyglądamy się jednocześnie historiom współczesnych kobiet, na różne sposoby wykluczanych ze społeczeństwa w XXI wieku. Każde z pomieszczeń CSW Kronika, zaaranżowane przez inną osobę artystyczną, pracującą w kontekście miejsca i danego zagadnienia, stanowić będzie instalację site specific.
Na wystawie pojawią się m.in.:
- poświęcony istocie, znaczeniu i fizjologii krzyku tryptyk Anny Piotrowskiej i Ewy Noras z Bytomskiego Teatru Tańca i Ruchu Rozbark,
- prace Lidii Mirković - artystki poruszającej problemy społeczności romskiej w Europie,
- prace mieszkającej w Bytomiu rzeźbiarki i scenografki Doroty Hadrian.
Ta ostatnia swoją bohaterką uczyniła wojenną imigrantkę z Ukrainy, która w Polsce zasiliła szeregi „niewidzialnych kobiet”, wykonujących prace poniżej swoich kompetencji.
Barbara Gryka do współpracy przy projekcie choreograficznym zaprosiła podopieczne Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Radzionkowie, a Marta Romankiv, multidyscyplinarna artystka pochodząca z Ukrainy, wspólnie ze studentką medycyny Pragati Sethi opowie o problemach, z jakim mierzą się zagraniczni studenci, którzy z Ukrainy musieli uciekać do Polski.
Poprzez odniesienie teraźniejszości do wydarzeń z przeszłości w projekcie „Krzycz, Siostro, krzycz!” zadajemy trudne pytania o indywidualną i zbiorową odpowiedzialność oraz znaczenie aktywnej postawy obywatelskiej. Wskazujemy schematy działań, które mogą stwarzać niebezpieczeństwo dla grup wykluczanych, zwracamy uwagę na to, jak przekładają się na kondycję całego społeczeństwa i dociekamy w jaki sposób czynniki historyczne, społeczne, religijne, polityczne czy ekonomiczne mogą zniszczyć i zdezintegrować wartości demokratyczne i prawa człowieka.
Wystawie, która potrwa od 3 lutego aż do 31 maja 2024 roku towarzyszy w ramach projektu „Krzycz, Siostro, krzycz!” szereg aktywności, m.in. bogaty program warsztatów adresowanych do dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Wśród uczestników zostaną przeszkoleni liderzy antydyskryminacyjni, których zachęcimy do przenoszenia działalności na teren swoich szkół i społeczności.
- „Krzycz, Siostro, krzycz!” | 03.02 – 31.05.2024 | wernisaż: 3 lutego 2024, godz. 19:00
- udział biorą: Maciej Cholewa, Barbara Gryka, Dorota Hadrian, Irena Klepfisz, Lidija Mirković, Ewa Noras, Anna Piotrowska, Marta Romankiv, Pragati Sethi, Małgorzata Szandała, Alla Zagaykevych
- koncert podczas finisażu: Porosty | Bartosz Zaskórski | godz. 20:00
- kuratorki: Agata Cukierska, Katarzyna Kalina
- współpraca: Bytomski Teatr Tańca i Ruchu Rozbark, Fundacja Rozwoju Tańca Eferte
- patronat: Fundacja Wisławy Szymborskiej
Patronat medialny: Bytomski.pl, Gazeta Wyborcza, Magazyn Szum, Notes na 6 tygodni, Radio Katowice, Ślązag, Ultramaryna.
Projekt „Krzycz, Siostro, krzycz!” dofinansowano ze środków Fundacji Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość (Stiftung Erinnerung, Verantwortung und Zukunft) w ramach programu „Historia lokalna”.
