Od 26 września 2025 r. wchodzimy w nową epokę przejrzystości rynku nieruchomości. Tego dnia Sejm przyjął jednogłośnie nowelizację ustawy z dnia 17 maja 1989 r. – Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 2023 r. poz. 1752 ze zm.), która znosi opłaty za dostęp do Rejestru Cen Nieruchomości (RCN).
Dotychczas, aby uzyskać informację o rzeczywistych cenach transakcyjnych, należało złożyć wniosek w starostwie i uiścić opłatę, której wysokość ustalały przepisy wykonawcze. Dodatkowo w każdym powiecie obowiązywała inna praktyka, co powodowało chaos i nierówne traktowanie wnioskodawców. Nowelizacja z tym kończy – dane mają być udostępniane jednolicie i bezpłatnie.
Co uległo zmianie
W nowelizacji ustawodawca przesądził, że nie pobiera się opłaty za udostępnianie zbioru danych z rejestru cen nieruchomości. Dodano również ograniczenie: korzystanie z tych danych musi być związane z potrzebami własnymi i niezwiązane z działalnością gospodarczą, a publikacja w Internecie pozostaje zakazana.
Zmiana oznacza, że odpłatność nie może być przywrócona rozporządzeniem. Będzie natomiast potrzebne nowe rozporządzenie wykonawcze – podobne do tego z 28 lipca 2020 r., ale już bez taryfikatora opłat.
Rejestr Cen Nieruchomości
RCN tworzony jest na podstawie Prawa geodezyjnego i kartograficznego. Notariusze przekazują starostwom akty notarialne dotyczące transakcji w terminie 30 dni. Rejestr obejmuje dane o położeniu nieruchomości, jej rodzaju i – co najważniejsze – o rzeczywistych cenach sprzedaży.
Do tej pory RCN był wykorzystywany głównie przez rzeczoznawców majątkowych i instytucje finansowe. Teraz każdy obywatel będzie mógł sięgnąć do tych informacji i podejmować decyzje w oparciu o fakty, a nie tylko ogłoszenia internetowe czy dane publikowane przez pośredników.
Praktyczne przykłady użycia RCN
Praktyczne zastosowanie danych z Rejestru Cen Nieruchomości jest bardzo szerokie. W pierwszej kolejności skorzystają osoby planujące zakup mieszkania w dużych miastach. Dzięki dostępowi do rzeczywistych cen transakcyjnych możliwe będzie porównanie kwot, za jakie sprzedano podobne lokale w tej samej dzielnicy w ostatnich miesiącach. Stanowi to obiektywną podstawę do oceny oferty oraz może być wykorzystane w toku negocjacji ze sprzedającym. Podobne znaczenie rejestr ma dla nabywców działek budowlanych. Dane umożliwią bowiem zestawienie cen w różnych gminach i weryfikację, czy wartość wskazana przez właściciela odpowiada poziomowi rynkowemu.
Z perspektywy kredytobiorców istotne będzie również to, że RCN pozwoli na kontrolę wycen sporządzanych na potrzeby banków. W sytuacji, gdy operat szacunkowy odbiega od rzeczywistych transakcji, wgląd w dane rejestrowe może stanowić podstawę do podważenia przyjętych założeń. Otwarty dostęp do informacji okaże się również użyteczny dla inwestorów nabywających nieruchomości pod wynajem – pozwoli bowiem zidentyfikować lokalizacje, w których uzyskiwane są najwyższe stopy zwrotu, w oparciu o wiarygodne i zweryfikowane informacje, a nie jedynie raporty komercyjne.
Nie można pominąć także znaczenia RCN dla postępowań sądowych i spadkowych. Dane z rejestru mogą pełnić rolę obiektywnego materiału dowodowego przy podziale majątku czy ustalaniu wartości nieruchomości w toku postępowań sądowych, co w praktyce zwiększy pewność rozstrzygnięć i ograniczy ryzyko sporów.
Podsumowanie
Nowelizacja Prawa geodezyjnego i kartograficznego z 26 września 2025 r. to krok w stronę transparentnego rynku. Zniesienie opłat za dostęp do RCN otwiera obywatelom możliwość podejmowania lepiej uzasadnionych decyzji dotyczących zakupu nieruchomości. Reforma wpisuje się w ideę otwartych danych publicznych, wzmacnia pozycję konsumentów i zwiększa bezpieczeństwo obrotu.
