Co dzieje się w EC Szombierki? Arche wpuści społeczników na budowę

130 milionów z UE na EC Szombierki

W sierpniu jako pierwsi poinformowaliśmy o przyznaniu ogromnej, bo ponad 80-milionowej dotacji unijnej na zagospodarowanie Elektrociepłowni Szombierki. 2 października doszło do finalnego zawarcia umowy z operatorem środków. Wcześniej Arche pozyskało również inne dofinansowanie, tym razem w kwocie 46,4 mln zł na utworzenie ogólnodostępnej infrastruktury sportowo-rekreacyjnej w słynnej Katedrze Industrialu.

Celem inwestora jest przekształcenie EC Szombierki w kompleks łączący różne funkcje kulturotwórcze, hotelowe, rekreacyjne i edukacyjne. W historycznych przestrzeniach hali turbin, kotłowni i maszynowni przewidziano lokalizację sali wielofunkcyjnej, centrum konferencyjnego i muzeum. Znaczną część zaadaptuje się na funkcje rekreacyjne: z basenem, strefą SPA, saunami, squash, badmintonem, kręgielnią, siłownią plenerową oraz przestrzenią gastronomiczną typu foodcourt. Planowane jest także uruchomienie browaru rzemieślniczego, nawiązującego do przemysłowego dziedzictwa miejsca. Funkcje hotelowe zostaną również zlokalizowane w nowych budynkach otaczających dawną elektrownię, tak aby życie toczyło się nie tylko wewnątrz zabytkowego kompleksu, ale też dookoła niego.

- Koncepcja architektoniczna opracowana przez pracownię Bulak Projekt opiera się na zasadzie poszanowania oryginalnej struktury obiektu - zarówno w zakresie układu przestrzennego, jak i materiałowego. Nowe funkcje zostaną wprowadzone jako "budynki w budynku" - współczesne formy z betonu, i nowoczesnych materiałów ze stali i szkła będą kontrastowo, lecz z szacunkiem, wpisywać się w monumentalną przestrzeń przemysłową. Elewacje z cegły licowej zostaną poddane zabezpieczeniu, a oryginalne detale techniczne - w tym turbina, kocioł, rozdzielnie, fragmenty linii technologicznych, i zabytkowe wyposażenie wnętrz - pozostaną jako element ekspozycyjny i edukacyjny - opisuje Piotr Grochowski, główny architekt Arche.

Elektrociepłownia da miejsca pracy

Przedstawiciele spółki co rusz podkreślają, jak ważne jest dla nich znaczenie EC Szombierki dla lokalnej społeczności. Inwestycja ma służyć zarówno przyjezdnym, jak i mieszkańcom. Powstałych tu przestrzeniach planuje się organizację targów, wystaw, koncertów i wydarzeń biznesowych, które urozmaicą miejskie życie. Zabytkowy kompleks po rewitalizacji ma dać pracę przynajmniej 150 ludziom, co w sytuacji Bytomia - miasta o najwyższej stopie bezrobocia w regionie - ma niebagatelne znaczenie. Ponadto można się spodziewać, że w związku z zaspokajaniem potrzeb wynikających ze świadczonych przez obiekt usług, kolejne miejsca pracy powstaną w jego otoczeniu (np. w sektorze dostawców produktów i usług do organizacji imprez, kongresów, konferencji, rzemiośle, usługach technicznych, serwisowych, itd.).

- Ważnym aspektem projektu jest jego wymiar społeczny i tożsamościowy. Obiekt od lat znajduje się w centrum zainteresowania środowisk lokalnych, aktywistów miejskich i byłych pracowników. Szczególne znaczenie ma działalność Klub Przyjaciół EC Szombierki w tym Pana Andrzeja Jenoty, który od lat dokumentuje historię zakładu, organizuje społeczne zwiedzania i popularyzuje wiedzę o jego wartościach architektonicznych, liczymy tu na zrozumienie i współpracę przy realizacji. Wspomnienia takich osób jak Edward Nowak - emerytowany pracownik elektrociepłowni i świadek przemian – są fundamentem narracji o kontynuacji, a nie zerwaniu z przeszłością miejsca. Zespół elektrociepłowni to nie tylko zabytek techniki, ale pełnoprawny element tożsamości miasta - stwierdza główny architekt Arche Piotr Grochowski.

Nowoczesne technologie w EC Szombierki

Dawniej zakład przy ul. Kosynierów stanowił element przemysłu ciężkiego działającego w mieście. Natomiast w ramach prowadzonej inwestycji zostanie tu zastosowany szereg rozwiązań proekologicznych. Planuje się wprowadzić rozwiązania z zakresu zasad gospodarki o obiegu zamkniętym, efektywności energetycznej i optymalizacji zużycia zasobów, wtórnego wykorzystania materiałów i odpadów. W ramach projektu zostaną też wdrożone innowacyjne rozwiązania cyfrowe pozwalające na poprawę efektywności operacyjnej oraz podniesienie jakości świadczonych usług. Projekt uwzględnia zastosowanie m.in. sztucznej inteligencji (AI), dziedzinowych platform cyfrowych, technologii Big Data.

- Rewitalizacja zakłada nie tylko uratowanie obiektu, ale jego twórcze przekształcenie w organizm miejski nowego typu - otwarty, dostępny, zintegrowany z lokalnym życiem społecznym i kulturowym. Wkrótce EC Szombierki stanie się wzorcowym przykładem, jak architektura postindustrialna może odzyskać funkcję bez utraty duszy. Czujemy tam dobrą energię i wsparcie, wychodzimy w lokalne społeczności i jakby podrywamy je do działania, do rewitalizacji społecznej, poczucia własnej wartości z zachowaniem dziedzictwa - mówi Władysław Grochowski, prezes Arche.

Szef spółki podkreśla, że przy tak wielkiej inwestycji firma musi szczególnie pilnować finansów. Tego nauczyło Arche bogate doświadczenie przy realizacji szeregu innych inwestycji w całej Polsce. - Nikt inny nie na rynku nie byłby w stanie zrobić tego za tak optymalne koszty, a my staramy się nie przekroczyć łącznie pułapu 300 mln zł - mówi prezes. Pierwsza faza inwestycji ma zakończyć się na przełomie 2026 i 2027 r.

Zmartwienia społeczników. Inwestor zrobi więc dla nich dzień otwarty

W ostatnich tygodniach w sieci zaczęły krążyć informacje o tym, że społecznicy z Klubu Przyjaciół EC Szombierki nie są wpuszczani przez kierownika budowy na teren prowadzonych prac. Te doniesienia wywołały poruszenie wśród mieszkańców i zastanawiano się, czy historyczne wyposażenie i archiwalna dokumentacja zakładu są należycie zabezpieczone. Spółka w swoim komunikacie zapewnia, że w listopadzie 2024 r. zabezpieczono m.in. meble, czy lampy Petra Barentsa.

- Pomimo że budowa już trwa i będzie to wyzwanie logistyczne, to w sobotę 18 października b.r. chcemy zorganizować dzień otwarty, aby lokalna społeczność miała okazję zobaczyć stan prac oraz kierunek przyszłej transformacji - zapowiedział prezes Arche, Władysław Grochowski.

Czy to uspokoi zaniepokojonych społeczników? Zobaczymy. Tony gruzu wywożone z wnętrza elektrociepłowni z pewnością będą budzić obawy, szczególnie po doświadczeniach związanych z poprzednimi właścicielami kompleksu, którzy doprowadzili go do stanu ruiny. Spółka jednak uspokaja, że latem rozpoczęto prace związane z wyburzeniami struktur kolizyjnych, niefunkcjonalnych i wtórnych, w tym takich, które nie są oryginalne i powstały na przestrzeni lat działalności zakładu.