Te wszystkie drogi prowadzą do Bytomia. Jak skomunikowane było miasto w średniowieczu?

O przebiegającej przez Bytom Via Regii, czy też "wielkiej drodze", wiedzą wszyscy. To pradawny szlak handlowy, funkcjonujący co najmniej od czasów wczesnego średniowiecza. Łączył wschód z zachodem Europy - Ruś Kijowską z Cesarstwem. A bardziej lokalnie, małopolski Kraków ze śląskim Wrocławiem. Początkowo, jak i wszystkie słynne szlaki handlowe ze starożytnym Bursztynowym na czele, stanowił nie tyle drogę w sensie traktu, co strefę szeroka nieraz i na kilkadziesiąt kilometrów, którą poruszały się handlarze. Dopiero z czasem szlak stał się gościńcem o mniej lub bardziej solidnej nawierzchni.

Słowo gościniec nieprzypadkowo też posiada dwa znaczenie. Pierwsze - to droga, trakt. Synonimem drugiego są gospoda, zajazd czy też karczma, której rola w średniowieczu nie ograniczała się do zapewnienia podróżnym odpoczynku, noclegu i wyżywienia. Karczmy stanowiły także centra gospodarcze, gdzie wytwarzano całkiem nieraz szeroki asortyment towarów i wystawiano go tam na sprzedaż. Karczma była więc także ośrodkiem handlowym. Bywało, że składał się na nią cały zespół zabudowań. A nawet, że formowała się osada, która z czasem rozrastała się i ewoluowała w miasto. Taka mogła być geneza pierwotnego Bytomia. Tego przedlokacyjnego, na Wzgórzu Świętej Małgorzaty.

Wielka droga, biegnąca przez Czeladź do Bytomia, a dalej na Miechowice, Rokitnicę i stamtąd na Pyskowice i Toszek, była głównym traktem krakowskim, lecz nie jedynym. Kolejny prowadził do Bytomia przez Mysłowice, Dąbrówkę Małą, Siemianowice, Michałkowice i Maciejkowice. A trzeci przez Siewierz, Brzozowice i Rozbark albo wariantem przez Świerklaniec (gdzie dobiegał doń od północy trakt z Lublińca, Kozłową Górę i Piekary.

Z kolei na zachód wychodził z Bytomia, przez Szombierki i Bobrek, trakt do Gliwic, a następnie Raciborza. Na południe zaś wiodła droga do Kochłowic, przez Łagiewniki i Świętochłowice. W Kochłowicach rozgałęziała się. Jedna jej odnoga prowadziła przez Paniowy i Bujaków do Żor i Rybnika, druga przez Kłodnicę (dawną wieś, stanowiącą dziś część Halemby) i Mikołów do Pszczyny.

Gdy patrzymy na mapę przedstawiająca ziemię bytomską w późnym średniowieczu, widzimy dokładnie koncentrująca się w Bytomiu i pobliskim Rozbarku na kształt olbrzymiej rozgwiazdy sieć drogową. Miasto było odpowiednikiem dzisiejszych węzłów autostradowych. Nie mogło to pozostać bez wpływu na rozwój miasta i walnie się doń przyczyniło.