Gdzie stał zamek w Bytomiu? Średniowieczna forteca zniknęła z krajobrazu miasta

Wpadła mi w w ręce cenna nowość wydawnicza "Ziemia bytomska w późnym średniowieczu", wydana przez Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie". Autorem jest Przemysław Noparlik - historyk, działacz społeczny i przewodnik terenowy po województwie śląskim. Książka to monografia i jak to monografia, jest kopalnią wiedzy. Porusza wiele tematów, wśród których nie brakuje nierozwiązanych po dziś dzień zagadek. Jak na przykład lokalizacja dawnego zamku w Bytomiu.

Miejsca, w którym stała książęca forteca, nie ustalono po dziś dzień.

Przemysław Noparlik przytacza aż cztery hipotezy na ten temat jej położenia:

• Wysunięta przez Kurta Bimlera, która głosi, iż zamek wznosił się poza obrębem murów miejskich, na północ od szpitala Św. Ducha. Stoi jednak w sprzeczności z faktami, poświadczonymi przez średniowieczne dokumenty. Zamek musiał znajdować się na terenie miasta.
• Franz Gramer uważał z kolei, że zamek powinien się znajdować w narożniku miejskich murów, odwołując się do analogii z innych śląskich miast. W myśl jego koncepcji zamek stałby w sąsiedztwie klasztoru Minorytów. Jednak taka analogia to za mało, jeśli nie popierają jej ślady materialne.
• Zdaniem Jerzego Horwata, bytomski kasztel wznosić się miał we wschodniej części miasta, między ulicami Krakowską i Rycerską. Trudno jednak byłoby pogodzić go tam z topografią średniowiecznego miasta, do której zwyczajnie nie pasuje,
• Obecnie większość badaczy przychyla się ku tezie, że zamek stał w północno-wschodnim narożniku miasta, w rejonie placu Grunwaldzkiego - pisze Przemysław Noparlik.

Ostatnia koncepcja jest więc analogiczna do tej autorstwa Franza Gramera (znów narożnik!), jednak tym razem świadczą na jej korzyść znaleziska archeologiczne.

Podczas prowadzonych w 2004 r. wykopalisk na placu Grunwaldzkim odkryto dawną zamkową fosę wewnętrzną, odgradzającą warownię od miasta. Archeologowie odsłonili tez fragment średniowiecznego muru, znaleźli sporo ceramiki i przedmiotów żelaznych (m.in. groty, odważniki, gwoździe, sierp czy fragmenty okuć. Materiał ten wstępnie wydatowano na późne średniowiecze - od XIV do XV wieku.

Odkrycia archeologiczne (których oby w przyszłości przybyło!) podpowiadają więc, że to na placu Grunwaldzkim należy szukać miejsca, gdzie stał dawny zamek bytomskich Piastów, rozebrany prawdopodobnie w wieku XVII.